Алматыдағы Орталық мемлекеттік мұражай немесе Қастеев атындағы өнер мұражайы қазақ халқының өткен өмірінен деректемелерді зерттеуге көптеген мүмкіндіктер ұсынады. Дегенмен, Кочевник этноорталығы бұдан да алға шығып, келушілерге өткенге саяхат жасауға уәде береді.
«Кочевник» этноорталығы Алматының орталығынан 60 шақырым жерде орналасқан. Ұйымдастырушылар келушілерге қазақ көшпенділерінің дәстүрлі күнделікті өмірімен жақынырақ танысуға мүмкіндік беретін шынайы тәжірибеге уәде береді.
Халықаралық аудитория сирек емес
Этноорталық директоры Жандос Нұрбеков 2018 жылы бірнеше достарымен бірге ауылдың негізін қалаған. Мұнда көруге болатын нәрселердің көпшілігі оның жеке жинағынан алынған.
«Менің хоббиім туралы білетін және жинаған әріптестерім мені жігерлендірді», — дейді ол. «Олар маған өзім үшін жинауды тоқтатып, оның орнына адамдарға көрсетуім керек деді. 2018 жылы осында алғашқы киіз үй тіктік. Содан кейін екіншісі болды, содан кейін үшінші … және бәрі осылай болды».
Оның айтуынша, орталықтың келушілері негізінен жергілікті тұрғындар мен мектеп оқушылары. Бірақ халықаралық аудитория да сирек емес. «2019 жылдың қыркүйек айында өткен фестивальге 35 елден қонақтар келді. Адамдар Австралиядан, Жаңа Зеландиядан, Америкадан келді. Сондай-ақ араб елдерінен немесе Үндістан мен Қытайдан».
Атқа міну, садақ ату және қылышпен күресу
Сыртта серуендеп келе жатып, мен келушілердің қораға қалай тартылатынын байқаймын: ат көрсету уақыты келді. Бұл бағдарламаның ерекшелігі», – деп сендірді Нұрбеков. Келушілерге арналған шағын уақытша галереяға жақындағанда, мен керемет сауыт киген салт аттыларды, сондай-ақ алдағы көріністі басқарып жатқан түрлі-түсті татуировкасы бар жас жігітті байқадым.
Ат мінген жігіттер өнер көрсетіп, төбелес көріністерін сахналап, көне құрал-жабдықтарын көрсетіп жатса, Нұрбеков микрофон алдында тарих пәнінің мұғалімі қызметін атқарады. Көрермендер оны таң қалғандай тыңдайды. Сондай-ақ садақ ату мен қылышпен күресуге болады.
«Қазақтар қайдан шыққан» деген жауап іздеуде
Ал, мұндай толқуды қаламасаңыз, киіз үйлерге оралуға болады. Мені осында Ахметова күтіп отыр. Ахметованың жұмысына не түрткі болатынын білгім келеді. Ол ең алдымен өз мәдениетін халықаралық ортада көрсетумен айналысады деп жауап береді. «Қазақстанға шетелден келгендер негізінен Алматыға келеді. Қала өте заманауи. Бірақ қазақтар қайдан шыққан деп үнемі сұрайды. Сондықтан біз осындай этноорталық құрғымыз келді. Бұл біздің тарихымызды зерттейтін орын».
Тұрақты өмір салтына ынталандыру
Кетер алдында мен Нұрбековтен көшпелі мәдениеттің ол үшін несімен ерекше екенін сұраймын. «Көшпелі мәдениет пен отырықшы мәдениеттің басты айырмашылығы мынада: барлық отырықшы мәдениет табиғатты адамға бағындыруға тырысады. Көшпелі мәдениетте керісінше. Табиғат заңымен өмір сүреді», – дейді режиссер. Мұны қазіргі жаһандық экологиялық өзгерістерден көруге болады. Капитализм жануарлар мен өсімдіктердің көптеген түрлерінің жойылып, жойылуына әкелді. Дегенмен, көшпенділер әлі күнге дейін табиғаттың жағында. «Бізде мақтанатын нәрсе бар, біз оны әлемге жеткізе аламыз».
Дегенмен, «Көшпенділер» этноорталығына бару өткенге саяхат жасауға жақын. Операторлар қазіргі заманның жан-жақты шындығы мен мәдени дәстүрлердің шынайылығы арасындағы орта жолды таба алды.
Қазақша аудармасын дайындаған: Руслан Мүсіреп
Все самое актуальное, важное и интересное - в Телеграм-канале «Немцы Казахстана». Будь в курсе событий! https://t.me/daz_asia
