Краткий ликбез по финграмотности от Дмитрия Казанцева, самого востребованного эксперта по налоговой безопасности в Казахстане.
Южная столица — экономический двигатель страны, город возможностей и стартапов. Но за блестящим фасадом процветания скрываются типичные проблемы, с которыми сталкиваются предприниматели. От непонимания тонкостей налогового законодательства до сложностей с оптимизацией финансовых потоков — эти вызовы требуют пристального внимания. Дмитрий Казанцев, профессионал с многолетним опытом работы в сфере налоговой безопасности, делится своими знаниями и советами, как алматинскому бизнесу не просто выжить, но и процветать в непростых экономических условиях.
— Дмитрий, как Вы в целом оцениваете финансовую грамотность алматинцев?
— Она только начинает формироваться. Посмотрите на то, что происходит: сколько людей попадает в руки мошенников, сколько людей теряют деньги! Это показывает, что мы далеко в это не погружены. Возьмём даже вопрос о накоплении денег — у нас, к сожалению, в 90% случаях, кроме депозита, не знают ни одного другого финансового инструмента — облигаций, ETF, REIT, которые в мире существуют на протяжении многих лет. Люди ими не пользуются, то есть считают, что депозит — это безальтернативный способ хранения денег. Финансовая грамотность — проблема для нашего населения еще и потому, что наши родители, родители родителей жили немного в другом мире, где по сути государство всё обеспечивало: отработал много лет — получил квартиру, отработал год — получил отпуск. Поэтому знаний нет. Поколение, которое сейчас растёт (а оно уже живет в новом мире, где нужно за всё платить) финансовыми знаниями тоже не обладает. Достаточно низкая финансовая грамотность населения — одна из основных сегодняшних проблем Казахстана.
— Насколько алматинские предприниматели сегодня осведомлены о юридических аспектах ведения бизнеса? Какие ключевые законодательные нормы они зачастую игнорируют?
— Складывается впечатление, что малый бизнес зачастую совершенно некомпетентен в вопросах юриспруденции и налогообложения. Как налоговый консультант могу сказать, что в моей практике в подавляющем большинстве случаев (около 80%) предприниматели обращаются за помощью уже после возникновения серьезных проблем. Аналогичная ситуация наблюдается и у юристов: клиенты приходят, когда беда уже случилась. Более того, я убежден, что многие представители малого бизнеса сейчас создают договоры с помощью нейросетей, таких как ChatGPT, поверхностно относясь к деталям. Не стоит забывать и об оптимизации налогов. В большинстве случаев предприниматели не прибегают к законным методам оптимизации просто из-за недостатка знаний и погруженности в тему. Изучение юридической и налоговой составляющей бизнеса — это то, чего предприниматели старательно избегают. И, на мой взгляд, в этом кроется корень проблемы. Необходимо, чтобы предприниматели пересмотрели свое отношение к этим вопросам и начали уделять им больше внимания.
— Какие факторы способствуют и препятствуют развитию бизнеса в Алматы, по Вашему мнению?
— На протяжении двух лет обсуждался новый Налоговый кодекс, который только сейчас начнет действовать. Этот период был непростым временем для бизнеса, предприниматели испытывали неопределенность и до сих пор не полностью понимают все изменения, внесённые в кодекс. Наиболее уязвимыми оказались компании, работающие по упрощенной системе налогообложения. Например, на мой взгляд, малый бизнес столкнется с увеличением налоговой нагрузки с 3% до почти 26%. Хотя для предпринимателей разница между 3% с оборота и 26% с чистого дохода не всегда очевидна. Увеличение налоговой нагрузки приведет к закрытию около 20% предприятий.
В результате меньше всего налогов будут платить те, кто работает как физическое лицо или ИП по упрощенной схеме, что сделает этот вариант наиболее привлекательным для развития малого бизнеса с точки зрения минимизации налогов.
— Какие меры необходимо предпринять для повышения финансовой грамотности населения Алматы, с Вашей точки зрения?
— По моему личному мнению, начинать обучение основам финансовой грамотности необходимо уже в школьном возрасте. Сегодня перед нами стоит важная цель — сформировать поколение, обладающее знаниями в области финансов. Это приоритетная задача, поскольку изменить устоявшееся мировоззрение и привычки людей старшего возраста представляется крайне сложным. Внедрение новых знаний и их практическое применение среди старшего поколения — задача непростая. Хотя можно надеяться на поддержку государства, мы как представители бизнеса запустили масштабный социальный проект, направленный на обучение финансовой грамотности молодежи. Это комплексная программа, включающая тридцать пять различных обучающих модулей, целью которой является формирование всесторонне развитого поколения. Именно поэтому, на мой взгляд, акцент должен быть сделан на работе с молодежью. Только воспитав новое, финансово грамотное поколение, мы сможем добиться существенных изменений в финансовой культуре общества.
— Как можно помочь малому и среднему бизнесу южной столицы?
— Сейчас для малых предприятий крайне важна приостановка действия налоговой нормы, согласно которой нельзя учитывать упрощенную систему налогообложения в качестве вычета. Считаю, что это фундаментальное изменение фактически приведет к закрытию примерно 20% малых предприятий. Отмена этой нормы существенно упростит ведение бизнеса. Я бы, определенно, двигался в данном направлении, сосредоточившись именно на этом аспекте.
— Благодарю за очень интересный диалог.
Марина Ангальдт
Алматы қателіксіз: кіші және орта бизнеске арналған Дмитрий Казанцевтің кеңестері
Қаржылық сауаттылыққа қысқаша нұсқаулық Қазақстандағы салық қауіпсіздігі саласының ең сұранысқа ие маманы пікірі.
Оңтүстік астана – елдің экономикалық қозғалтқышы, мүмкіндіктер мен стартаптар қаласы. Алайда өркендеу мен көркем фасадтың артында кәсіпкерлер жиі кездесетін типтік проблемалар жасырын. Салық заңнамасының нәзіктіктерін түсінбеуден бастап қаржылық ағындарды оңтайландырудағы қиындықтарға дейін – бұл мәселелерге мұқият көңіл бөлу қажет.
– Дмитрий, жалпы алғанда, алматылықтардың қаржылық сауаттылығын қалай бағалайсыз?
– Бұл әлі тек қалыптаса бастаған сала. Қараңызшы, не болып жатыр: қанша адам алаяқтардың қолына түсіп жатыр, қанша адам ақшасын жоғалтып жатыр! Бұл біздің әлі толыққанды ене қоймағанымызды көрсетеді. Тіпті жинақтау мәселесіне келсек – өкінішке орай, адамдардың 90%-ы депозиттен басқа ешбір қаржылық құралды білмейді – облигациялар, ETF, REIT сияқты әлемде жылдар бойы қолданылып келе жатқан құралдарды пайдаланбайды. Яғни, депозит – бұл ақша сақтаудың жалғыз жолы деп санайды.
Қаржылық сауаттылық халық үшін мәселеге айналған тағы бір себеп – біздің ата-аналарымыз, аталарымыз-бабаларымыз басқа әлемде өмір сүрген, онда мемлекет барлық нәрсені қамтамасыз ететін: көп жыл жұмыс істедің – пәтер алдым, бір жыл жұмыс істедің – демалысқа шықтың. Сондықтан қажетті білім жоқ. Қазіргі өсіп келе жатқан буын (ол жаңа әлемде өмір сүріп жатыр, яғни бәріне ақша төлеу керек) қаржылық білімге ие емес. Халықтың қаржылық сауаттылығының төмен деңгейі – Қазақстанның бүгінгі басты проблемаларының бірі.
– Қазіргі таңда алматылық кәсіпкерлер бизнесті жүргізудің құқықтық аспектілері туралы қаншалықты хабардар? Қай негізгі заңнамалық нормаларды жиі елемейді?
– Кіші бизнес көбіне құқықтық және салық саласы мәселелерінде мүлде біліксіз деген әсер қалдырады. Салық консультанты ретінде айта аламын: тәжірибемде кәсіпкерлердің басым бөлігі (шамамен 80%) қиындықтар туындаған соң ғана көмекке жүгінеді. Сол сияқты, юристтерде де жағдай ұқсас: клиенттер қиындық туындағанда келеді.
Сонымен қатар, көптеген кіші бизнес өкілдері қазір келісім-шарттарды ChatGPT сияқты нейрожелілер арқылы жасап, егжей-тегжейіне мән бермейді деп ойлаймын. Салықты оңтайландыруды да ұмытпау қажет. Көп жағдайда кәсіпкерлер заңды әдістерді білмегендіктен қолданбайды. Бизнестің құқықтық және салықтық құрамын зерттеу – кәсіпкерлер саналы түрде айналып өтетін нәрсе. Менің ойымша, мәселенің түпкі себебі де осыда. Кәсіпкерлер осы мәселелерге көзқарасын өзгертіп, оларға көбірек көңіл бөлуі керек.
– Алматыда бизнестің дамуына қандай факторлар ықпал етеді немесе кедергі болады?
– Соңғы екі жыл бойы жаңа салық кодексі талқыланды, ол енді ғана күшіне енеді. Бұл кезең кәсіпкерлер үшін қиын уақыт болды, олар белгісіздік сезінді және кодекске енгізілген барлық өзгерістерді толық түсінбейді. Ең осал категория – жеңілдетілген салық жүйесінде жұмыс істейтін компаниялар.
Менің ойымша, кіші бизнес үшін салық жүктемесінің 3%-дан таза кірістің 26%-ға дейін өсуі мәселе тудырады. Кәсіпкерлер үшін 3% айналымнан және 26% таза кірістен айырмашылық әрқашан айқын емес. Салық жүктемесінің өсуі шамамен 20% кәсіпорынның жабылуына әкеледі. Нәтижесінде, ең аз салық төлейтіндер – жеке тұлға немесе ЖШС жеңілдетілген салық режимінде жұмыс істейтіндер, бұл кіші бизнестің салықты азайту тұрғысынан дамуына қолайлы болады.
– Алматы халқының қаржылық сауаттылығын арттыру үшін қандай шаралар қажет деп ойлайсыз?
– Бүгін біз үшін маңызды мақсат қаржы саласында білімді буынды қалыптастыру. Бұл бірінші кезектегі міндет, өйткені ересектердің қалыптасқан көзқарасы мен әдеттерін өзгерту қиын. Мемлекет қолдау көрсетеді деп үміттенуге болады, бірақ біз, бизнес өкілдері ретінде, жастарға қаржылық сауаттылықты үйретуге бағытталған ауқымды әлеуметтік жобаны бастадық. Бұл кешенді бағдарлама 35 түрлі оқу модулін қамтиды және жан-жақты дамыған буынды қалыптастыруға бағытталған. Сондықтан менің ойымша, басымдық жастармен жұмысқа берілуі керек. Жаңа, қаржылық сауатты буынды тәрбиелегенде ғана қоғамдағы қаржылық мәдениетті түбегейлі өзгертуге болады.
– Оңтүстік астананың кіші және орта бизнесіне қалай көмектесуге болады?
– Қазіргі кезде кіші кәсіпорындар үшін жеңілдетілген салық жүйесін есепке алмайтын норманы тоқтату өте маңызды. Менің ойымша, бұл өзгеріс шамамен 20% кіші кәсіпорынның жабылуына әкелуі мүмкін. Норманы жою бизнесті жүргізуді айтарлықтай жеңілдетеді. Мен дәл осы бағытқа назар аударуға кеңес берер едім.
– Өте қызықты сұхбат үшін рахмет.
Марина Ангальдт
Аударманы дайындаған: Руслан Мүсіреп.
Все самое актуальное, важное и интересное - в Телеграм-канале «Немцы Казахстана». Будь в курсе событий! https://t.me/daz_asia
